Dat Nedderdüütsche un dat Nedderlandske – en interessant Spraakkuntakt

Düssen Bidrag baseert up en Arbeid vun Line-Marie Hohenstein, M.A.

Dat Nedderlandske is, wi ok de düütsche Spraak, en indogermanske Spraak. Besünners dat nedderdüütsche Neddersasssche, man ok dat Engelske un dat Freeske, hett mannig Gemeensaamkeiden mit dat Nedderlandske. Und dat hett histoorsche Oorsaken: över Jahrhunnerte weg hebbt sik de germansken Spraken Nedderlandsk un Nedderdüütsch tegensiedig wat an doon. Dorbi wurr dat Nedderdüütsche sowoll op de düütsche Sied vun de Grenz as ok op de nedderlandske Sied vun de se överdackenden Standartspraken beinflusst. Düt föhr dorto, datt sik de Staatgrenz uplest to en Dialektgrenz schrickelde. Unnersökens na de Wetenskupp geev düt (Kremer 1979, Giesbers 2008 und Smits 2011). Dor hett dat ok, datt so wieder de unnersökten Oorten an de Grenz vannanner ofgelegen weren, so grötter was de Unnerscheed twischen de nedderlandsken un nedderdüütschen Dialekte. Man ok Dialekte, de eerst to dat gliek Dialektrebeet höörden, man dör de Staatgrenz trennt weren, wiesen vandage Unnerscheden up un köönt so nich mehr as Dialektkontinuum ankeken weren. Dat hett, datt de Trennung vun Mundaardrebeeten an de Staatgrenz heel scharp verlöppt.

De Struktuurverlüst, de bi de Studien fasttostellen is, full
bi de nedderdüütschen Grenzdialekten hoger ut as in de nedderlandsken
Unnersökensrebeeten. De Wetenskupper föhren düt dorup torügg, datt de
histoorsche lüttje Ofstand von de Spraakstruktuur von de nedderlandske Standartvarietät
to de dialektale Varietät en dichterbi komen to de prestigedrachtig
Standartvarietät möglick makt. De Ofstand vun de düütsche Standartvarietät to
de dialektale Varietät is daartegen mannig grötter. De Strukturen vun den
nedderdüütschen Dialekt blievt daarher ehrder wahrt as bi den nedderlandsken
Dialekt. De so bestahn blieven hoge Unnerscheed tüsken vun de düütsche
Standartvarietät to de nedderdüütsche Varietät föhrt man ok dorto, datt de
nedderdüütsche Dialekt in Düütschland sein Funktschoon verleert. De groote
Unnerscheed tüsken de beid Varietäten makt, datt Lü, de keen Dialekt snackt,
groot Swierigkeiden hebbt, dat Nedderdüütsche to verstahn. Düt makt wedderüm,
datt Lü, de egentlik Platt snackt, düssen in de Gegenwart vun Lüe, de keen Platt
snackt, vermieden. De Prozess vun en immer grötter Flücht vun den Dialekt was
dormit utlöst, de bit vandaage anhollt. In de Nederlanden dorgegen entwickelt
sük de Basisvarietät to en Aard Regiolekt. Sien Funktschoon is twars tegenöver
de Standartvarietät minnerseert, man nich in dat Utmaat, datt een vun en
utstarven snacken kann.

Man de Gemeensaamkeden von‘t Nedderlandske un dat
Nedderdüütsche kann een nich bestrieden, as düsse Tabell wiest:

Dialekt (NNS)	Deutsch (D)	Niederländisch (NL)
dansen, maken lopen, drinken	tanzen, machen laufen, trinken	dansen, maken lopen, drinken
Boom Appel Book Dook	Bäumchen/-lein Äpfelchen/-lein Büchlein Tüchlein	boompje appeltje boekje doekje
Huus Muul	Haus Maul	huis muil
Fleerling	Schmetterling	vlinder

Spraklik Phänomene ut Sass (2011a un 2011b) mit de jeweilig standaardspraklik Entsprechung för de Ünnersökens vun de Advergenz to dat Nedderlandske bzw. to dat Düütsche.

Tegen Unnersökens na de Wetenskupp de de Struktuur vun
düütschen Dialekten in’n Fokus nohmen hett, gifft dat wiedere Arveiden, de sik
de Wahrnehmung dialektologischer Laien widmen. To’n Bispill werden dor dat
Wahrnehmen vun spraaklik Afsünnerlichkeiten vun Laien unnersökt, waar se
Gemeensaamkeiden of Unnerscheden vun ehr’n Dialekt finnen, dat hett, wat se
glööven, waar anners snackt ward as bi sik, of bet waarhin se gliek snackt.
Unnersökens in düt Rebeet sünd noch mannig jung un liekers gifft dat all enige Insichten.
De Ergebnissen ut düsse Unnersökens wiesen, datt an de Grenz twüschen de
Nedderlande un Düütschland ehrtieds homogen Dialekte vandaage en düütlik Divergenz
an de Staatgrenz opwiesen. Un düt Verloop is sowoll up de Sied vun de Struktuur
as ok op de wahrnehmungsdialektoolsche Feld fasttostellen. So waard ut anfangs
einzelne sik wat den Dialekt bedrööpt uteenanner verlopen Rebeeten, immer mehr
Gewesten, de sik eenmal tosamenfaten laten. So kann een säggen, datt dat een
eenzig spraaklik Bröök is, de sik an de düütsch-nedderlandsk Grenz bildt hett,
de entstohn  is dör dat uteenannerdriften
vun de Dialekten hen to de se överdackenden Standaartspraken – wat de Strukturr
und dat Wahrnehmen angeiht.

Düssen Bidrag is schreven
in ostfreesk Platt.

Quell:

Hohenstein, Line-Marie
(2017): Zur deutsch-niederländischen Staatsgrenze als Dialektgrenze im
Nordniedersächsischen: Sprachliches Wissen, Wahrnehmung linguistischer Laien
oder beides?. Online abrufbar: https://bop.unibe.ch/linguistik-online/article/view/4082/6122